نام کشور: ترکمنستان
نوع حکومت: جمهوری با یک مجلس قانونگذاری
پایتخت: عشق آباد
شهرهای مهم: مرو ، بندر ترکمن باشی ، چهار جو ، داشحوض
زبان و خط رسمی: ترکی ترکمنی، خط لاتین
تعداد جمعیت: حدود ۶ میلیون نفر
مساحت: ۴۸۸۱۰۰کیلومترمربع ( پنجاه و یکمین کشور جهان)
مذهب: حدود ۸۰ درصد مردم ترکمنستان مسلمان حنفی مذهب می باشند.
واحد پول: منات ترکمنستان.
موقعیت جغرافیای ترکمنستان
ترکمنستان با مساحت ۴۸۸٬۱۰۰ کیلومتر مربع پنجاه و دومین کشور بزرگ جهان و کمی از کشور اسپانیا کوچکتر است. این کشور در بین عرض‌های جغرافیایی ۳۵ و ۴۳ درجه شمالی و ۵۲ و ۶۷ درجه شرقی قرار دارد. ۸۰ درصد این کشور را صحرای قره‌قوم پوشانده‌است و مرکز این کشور میان جلگه‌های توران و صحرای قره‌قوم احاطه گردیده‌است. محدوده کوپه‌داغ از امتداد مرزهای جنوب غربی آغاز که در کوه‌ریزه به ارتفاع ۲۹۱۲ متر می‌رسد و تا مرزهای جنوب شرقی در استانهای لباب و بالخان و مرزهای ازبکستان ارتفاع رشته کوه کوپه‌داغ،
کوه آرالان به ارتفاع ۱۸۸۰ متر ادامه دارد. از مهمترین رودخانه‌های ترکمنستان تجن، آمودریا و مرغاب بوده که از ارتفاعات کوپه‌داغ سرچشمه می‌گیرند.
ترکمنستان دارای آب و هوای بیابانی نیمه گرمسیری بوده و عمدتاً خشک می‌باشد. فصل زمستان هوا معتدل و خشک بوده و بیشترین بارندگی در ماههای ژانویه و می‌اتفاق می‌افتد که بیشترین بارندگی در امتداد کوههای کوپه داغ صورت می‌پذیرد. ترکمنستان از جنوب با افغانستان و ایران، از شمال با ازبکستان و قزاقستان و از باختر با دریای خزر همسایه و از طریق این دریا با کشورهای جمهوری آذربایجان و روسیه نیز همسایه‌است.
تاریخچه ترکمنستان
از حدود ۵۰۰ سال قبل از میلاد به این سو، سرزمین ترکمنستان در تصرف امپراطوریهای هخامنشی و اشکانیان و ساسانیان بود و بخشی از خاک ایران به شمار می‌رفت. بین سده‌های پنجم تا هشتم هیاطله و ترک‌ها و عرب‌ها بر آن استیلا یافتند و از سده‌ی ششم تا هشتم میلادی در تصرف خلفای عرب بوده و در سده‌های نهم و دهم به تصرف طاهریان و سامانیان درآمد. در اواسط سده‌ی یازدهم سلسله‌ی سلجوقیان در ترکمنستان تأسیس گردید و تا پایان سده‌ی دوازدهم به بخشی از متصرفات خوارزمشاهیان مبدل گردید. سلجوقیان دولت نیرومندی را در خراسان بزرگ که ترکمنستان بخشی از آن بود پی‌ریزی کردند و شهر مرو را به پایتختی کشور خود برگزیدند. در همین ایام بود که اقوام ترکمن ظهور کردند و پس از زد و خوردهای بسیاری که بین آنان به وقوع پیوست، دو سلسله‌ی آق قویونلو و قراقویونلو را تأسیس نمودند.
سرزمین ترکمنستان پس از حمله‌ی مغول به قلمرو ایلخان مغول درآمد و سپس زیر سلطه‌ی تیموریان قرار گرفت و از سده‌ی شانزدهم تا هجدهم تحت نفوذ ازبک‌ها و خانات خیوه و بخارا درآمد و قسمت‌هایی هم در تصرف ایران باقی ماند. اقوام ترکمن که در نواحی خشک و بدون آب شمال ترکمنستان به سر می‌بردند، تحت فشار شرایط نامساعد جوی به نواحی جنوبی مهاجرت کردند و در اطراف رودخانه‌ی آمودریا ساکن شدند.
از سال ۱۸۷۷ روس‌ها رسماٌ شروع به مداخله در امور ترکمنستان کردند و با ترکمن‌ها به جنگ پرداختند، ولی با مقاومت سرسختانه آنان روبرو شدند. سرانجام روس‌ها در سال ۱۸۸۱ به پیروزی نهایی دست یافتند و نواحی مرکزی و شمالی را به تصرف خود درآوردند. درتصرف نواحی جنوبی و مشرف به مرزهای افغانستان با نیروهای انگلیسی روبرو شدند و پس از مناقشات و گفتگوهای مکرر در سال ۱۸۹۵ مرزهای کنونی ترکمنستان و افغانستان را با مشارکت انگلیسی‌ها علامت‌گذاری کردند و قطعیت بخشیدند و به دنبال آن ترکمنستان و دیگر نواحی ماوراء خزر به جزیی از فرمانداری ترکستان روس مبدل شد.
پس از انقلاب اکتبر و روی کار آمدن بولشویک‌ها، در سال ۱۹۱۸ جمهوری خودمختار ترکستان تشکیل گردید. در ژوئیه سال ۱۹۱۸ ملی‌گرایان و آزادی‌خواهان ترکمن دست به شورش زدند و شهر عشق آباد را تصرف نمودند و بولشویک‌ها را از این ناحیه بیرون راندند و در پی درخواست کمک از انگلستان، نیروهای انگلیسی در عشق‌آباد مستقر درخواست مستقر گردیدند، ولی در حمله‌ی بولشویک‌ها در سال ۱۹۲۰ مقاومت نیاوردند و آنجا را تخلیه کردند و ترکمنستان دوباره به تصرف روس ها درآمد. در ۲۷ اکتبر ۱۹۲۴ جمهوری شوروی سوسیالیستی ترکمنستان تشکیل گردید و نواحی ترکمن‌نشین بخارا و خوارزم نیز به جمهوری مزبور ملحق شد. در دوره‌ی اتحاد شوروی ترکمن‌ها از اشتراکی کردن مزارع زیان فراوان دیدند و دولت شوروی نیز اقدام در جهت صنعتی کردن کشور به عمل نیاورد تنها به استخراج نفت و گاز آن پرداخت. یکی از مهمترین مسائل فرهنگی ترکمنستان زبان آنان بود که تا سال ۱۹۹۰ زبان روسی به عنوان زبان رسمی بکار می‌رفت و اهمیتی به زبان محلی آنان داده نمی‌شد.
پس از مطرح شدن سیاستهای گلاسنوست و پروستروئیکای گورباچف، ترکمنستان در ۲۷ اکتبر سال ۱۹۹۱ اعلام استقلال کرد و حزب دموکرات ترکمنستان جانشین حزب کمونیست گردید. در ۱۸ مه ۱۹۹۲ قانون اساسی آن به تصویب رسید.
ساختار سیاسی کشور
ترکمنستان در آذر ۱۳۷۰ (اکتبر ۱۹۹۱) در یک همه پرسی، موجودیت خود را به عنوان یک کشور مستقل اعلام و رسما نام «ترکمنستان» را برای کشور خود برگزید. قانون اساسی ترکمنستان نیز در ۱۸ مه ۱۹۹۲ در چهاردهمین نشست مجلس ترکمنستان به تصویب رسید. بر اساس این قانون اساسی، ترکمنستان کشوری دمکراتیک و لائیک و اداره آن به شکل جمهوری ریاستی است. صفرمراد نیازف اولین رئیس جمهور کشور بود.
سیاست ترکمنستان بیطرفی در مسائل جهانی و منطقه‌ای است. براساس قانون اساسی ترکمنستان، رئیس جمهور مقامات قوه مجریه و قضایی را منصوب می‌کند و نیز نامزدهای انتخابات مجلس را تصویب می‌نماید. مدیریت در محل‌ها از سوی استانداران صورت می‌گیرد. بر اساس قانون اساسی، استانداران در حکم نمایندگان رئیس جمهور هستند و زیر نظر رئیس جمهور فعالیت می‌نمایند و نیز از سوی خود رئیس جمهور منصوب و یا برکنار می‌گردند.
قوه مجریه: بر اساس قانون اساسی ترکمنستان، رئیس جمهور که به طور مستقیم توسط مردم انتخاب می‌شود، رئیس کابینه وزیران ترکمنستان است.
قوه مقننه: بر اساس قانون اساسی کشور، در ترکمنستان دو ارگان قانون گذاری وجود دارد خلق مصلحتی (شورای مردم) . خلق مصلحتی همایش نمایندگان ملت است. سالی یک بار جلسه دارد. بخشی از اعضای آن انتخابی و بخش دیگر نیز بر اساس سمت خود به عضویت آن در می‌آیند. رئیس جمهور، هیئت دولت، نمایندگان مجلس، رئیس دیوان عالی، رئیس دادگاه عالی اقتصادی، دادستان کل، استانداران و خلق وکیل لری (نمایندگان هر کدام از مناطق مسکونی) عضو این مجلس هستند. رئیس خلق مصلحتی رئیس جمهور است.
مجلس نمایندگان: پارلمان ترکمنستان ۵۰ نماینده دارد که از پنجاه حوزه انتخاباتی به مدت پنج سال انتخاب می‌شوند. مجلس ابتکارات رئیس جمهور و تصمیمات خلق مصلحتی را به‌عنوان قانون تصویب می‌نماید و برنامه‌های کابینه وزیران، بودجه کشور و گزارش‌های اجرای بودجه را تأیید می‌نماید.
احزاب و یا گروههای مهم و تاثیرگذار
فقط حزب حاکم دمکرات حزب رسمی است البته چند گروه مخالف در خارج مستقر می باشند که وزن قابل توجهی ندارند.
جریانهای سیاسی موجود
با توجه به شرایط حاکم و سختگیریهای دولت هیچ تشکلی در حد جریان سیاسی قدرت ظهور و بروز را تاکنون نداشته است.
وضعیت اقتصادی
ترکمنستان در فهرست چهار کشور بزرگ تولید کننده گاز طبیعی و چهار کشور تولید کننده نفت در شوروی سابق قرار دارد. بیشتر ذخایر نفتی کشور در غرب ترکمنستان از جمله در پهنه دریای خزر متمرکز شده‌است. ذخایر گاز طبیعی تقریباً در سراسر خاک کشور پراکنده‌است.
معادن نمک کلسیم در منطقه قویرداق وجود دارد. ذخایر نمک‌های طبیعی دریایی در خلیج قره‌بوغاز متمرکز است. در این منطقه موادی همچون میرابیلیت و دیگر مواد پر ارزش وجود دارد. بیشتر زمین‌های کشاورزی ترکمنستان را دشت قره قوم تشکیل می‌دهد که اغلب برای چراندن گوسفند قره‌گل مورد استفاده قرار می‌گیرد. در زمین‌های کشاورزی کشور محصولاتی همچون پنبه، میوه و تره بار و انگور پرورش می‌شود. امور پرورش کرم ابریشم نیز توسعه یافته‌است. در طی سال‌های اخیر، تولید گندم نیز افزایش خوبی داشته‌است.
ترکمنستان اقتصادی رو به رشد دارد و با توجه به منابع سرشار نفت و گاز و پنبه از طریق سرمایه‌گذاری مشترک صنایع پایین دست را گسترش داده‌است و جزو معدود کشورهایی است که فراورده‌های نفتی صادر می‌کند. و با فراوری محصول پنبه و با اتکا به نیروی کار خود صنایع فعال نساجی پیشرفته‌ای دارد که از بازار فروش بالایی در سطح جهان برخوردار می‌باشد و با فروش سالانه مقدار زیادی گاز به کشورهایی چون اوکراین و روسیه و چند کشور دیگر از جمله ایران، اقدام به کسب درآمدهای سرشار می‌کند.
از آنجا که ترکمنستان به آبهای آزاد راه ندارد ، برای ترانزیت کالا از خاک کشورهای همسایه استفاده می‌کند. خط آهن ترکمنستان به شهر سرخس (در شمال خاوری ایران) متصل است و از آنجا تا بندرعباس امتداد دارد.
مراکز و نهادهای فرهنگی دولتی
وزارت فرهنگ و رادیو تلویزیون ، وزارت آموزش (آموزش عمومی وآموزش عالی)
جامعه ترکمنستان به نوعی بافت قبیله ای دارد که عمده آنها دو قبیله تکه و یموت نام دارند و تا حدودی رقابت بین این دو قبیله در جامعه ترکمن وجود دارد لیکن به علت تسلط کامل دولت هرگز قدرت بروز به شکل حاد و نگران کننده وجود نداشته است.
جایگاه و کارکرد رسانه های گروهی (رادیو و تلویزیون، مطبوعات و اینترنت)
ترکمنستان دارای هفت شبکه تلویزیونی است
“آلتین عصر” (شبکه عمومی و مرکزی)،
“یاشلیق” (شبکه جوانان)،
“میراث” (شبکه ویژه فرهنگی و هنری)،
شبکه “ترکمنستان” (شبکه بینالمللی است که به هفت زبان زنده دنیا از جمله زبان فارسی به صورت شبانه روز برنامه و اخبار داخلی ترکمنستان و تنها اخبار فرهنگی و هنری خارجی را پخش می‌کند.
شبکه “عشق آباد” که همنام پایتخت کشور ترکمنستان است، تنها برنامه‌هایی در ارتباط با تحولات پایتخت، معماری، جاهای دینی و اخبار و گزارش‌های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی این کشور را پخش می‌کند.
شبکه “اسپورت ترکمنستان” شبکه ویژه ورزشی است که به صورت شبانه روز برنامه های ورزشی داخلی این کشور را پخش می‌کند.
دولت ترکمنستان به توسعه رادیو و تلویزیون این کشور اهمیت خاصی قائل است و در این زمینه در اکتبر ۲۰۱۱ میلادی بلندترین برج تلویزیونی در منطقه را احداث و راه اندازی کرد که به عنوان نگین و شاهکار معماری نوین ترکمنستان و جهان بوده که در کتاب رکوردهای گینس نیز ثبت شده است
مطبوعات در اختیار دولت هستند که مهمترین آنها عبارت است از :
نیترالنی ترکمنستان – روزنامه، به زبان روسی، شش شماره در هفته
ترکمنستان – – روزنامه، به زبان ترکمنی، شش شماره در هفته
وطن – روزنامه، به زبان ترکمنی، ، سه شماره در هفته
گلکنیز – هفته نامه، به زبان ترکمنی، ارگان حزب دموکراتیک ترکمنستان
ترکمن دنیاسی – ماهنامه به زبان ترکمنی، ارگان انجمن ترکمنهای جهان، عشق آباد
عدالت – به زبان ترکمنی
ادبیات و صنغات (هنر و ادبیات) – به زبان ترکمنی
روزنامه نسل روزنامه معلم به زبان ترکمنی با توجه به مطالب تکراری ویکسان و جمعیت کم از تیراژ پایین یرخودار هستند.
هنرهای سنتی و مدرن رایج
قالی بافی و ساخت زیور آلات ، نقاشی ، هیکل تراشی و مجسمه سازی.
وضعیت انتشار کتاب و کتابخوانی
انتشار کتاب در ترکمنستان بسیار اندک است که آن هم فقط توسط دولت انجام می پذیرد.
ساختار آموزشی
تحصیلات عمومی در ترکمنستان رایگان است و تا مقطع دبیرستان اجباری است. شش مقطع تحصیلی تعریف شده است: پیش دبستانی، ابتدایی، دبیرستان، حرفه ای، دانشگاهی و تحصیلات عالی و حرفه ای. قانون تازه بار دیگر امکان تحصیلات عالی از طریق کلاس های شبانه و مکاتبه ای را که از سوی رئیس جمهور پیشین نیازوف از میان برداشته شده بود ، فراهم می کند. در همۀ مؤسسات آموزشی، کلاس ها باید به زبان رسمی این کشور یعنی ترکمنی برگزار گردند.
استادان مدارس عمومی غیر تخصصی نیز از این قانون تازه بهره مند می شوند؛ به این ترتیب که تعداد ساعات آموزش آنها در هفته به ۳۶ ساعت کاهش می یابد. آموزگاران هر ساله دارای ۴۵ روز تعطیلات همراه با حقوق می باشند. آموزگارانی که به امور تحقیقاتی می پردازند، برای تکمیل پایان نامه و یا کتاب آموزشی، بین سه تا شش ماه مرخصی دریافت خواهند نمود و تا زمان بازگشت، سمت پیشین آنها حفظ خواهد شد.
مراکز و نهادهای آموزشی دولتی
متولی تمامی امور آموزشی کشور وزارت آموزش است که شامل آموزش عمومی وآموزش عالی می شود
ساختار دینی و مذهبی
دین و مذهب رسمی: دولت ترکمنستان بر اساس قانون اساسی دولتی سکولار است وامور دینی به امور فردی منحصر است قانون اساسی ترکمنستان، هیچ مذهبی را به رسمیت نشناخته است. در عین حال، حدود ۸۰% درصد از جمعیت آن مسلمان هستند. اکثریت مردم حنفی مذهب هستند و اقلیتی نیز پیرو مذهب تشیع می باشند. ترکمنستان عضو سازمان همکاری(کنفرانس) اسلامی است.
مراکز و نهادهای دینی دولتی
مهمترین مرکز ، کمیته امور دینی است که وابسته به ریاست جمهوری می باشد .
برگزاری حج در ترکمنستان
با استقلال ترکمنستان در پی فروپاشی اتحادیه جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱میلادی برگزاری حج در این کشور زیر نظارت دولت تازه ترکمنستان قرار گرفت. آمار حاجیان کشور ترکمنستان در مقایسه با دیگر کشورهای اسلامی، اندک بوده و سالانه تنها حدود ۲۰۰ تن برای انجام فریضه حج به عربستان اعزام می شوند و این در حالی که سهمیه این کشور برای حج تمتع ۵۰۰۰ تن می باشد .
حج‌‌گزاری مردم ترکمنستان زیر نظر شورای مفتی‌گری و دولت این کشور انجام می¬شود و هزینه آن بر عهده دولت است و تنها شماری از مردم برای حج انتخاب می¬شوند که مورد تأیید واقع شوند . البته افراد سالمند از اولویت بیشتری برخوردارند. این حاجیان با یک هواپیما به عربستان اعزام می‌شوند و در ایام حج از امکانات و خدمات مناسب بهره می‌برند.
از آداب و رسم‌های ترکمن‌ها برای سفر حج، دعوت بزرگان فامیل و اعلام قصد سفر و اجازه گرفتن از آنان، دادن ولیمه به آشنایان و بستگان، رفتن به مکان‌های زیارتی پیش از آغاز سفر، و بدرقه مردم از حاجی هنگام حرکت او است . در پی بازگشت حاجی از سفر ، مردم به استقبال او میروند و کلاه مخصوصی را که نزدیکانش برای او دوخته‌اند، بر سرش می‌گذارند. سپس به خانه حاجی میروند. این دیدارها تا حدود یک ماه ادامه می‌یابد.
آثار تاریخی و فرهنگی و مراکز دیدنی
ترکمنستان دارای آثار تاریخی و مراکز دیدنی بسیاری است. جاده ابریشم که در گذشته دور نقشی بسیار مهم در برقراری ارتباطات بازرگانی شرق و غرب داشته، در قسمتی از مسیر طولانی خود از آسیای مرکزی و بالطبع از ترکمنستان گذشته و به بنادر شرقی دریای مدیترانه منتهی می شد. هم اکنون خرابه ها و آثار برجای مانده از دوره فعالیت این جاده و دوره های پیشتر واقع در مسیر آن گویای اهمیت آن در حیات اقتصادی و فرهنگی مردم آن دوران است. در ذیل با برخی از مهمترین آثار تاریخی ترکمنستان آشنا می شویم
دهستان ، پارائو ، شهر اسلام ، نسا، آنو ، ابیورد، میهنه ، سرخس ، دندانقان ، قصبه توغلوق ، ارگ قلعه ، گیاور قلعه ، قیز قلعه ، سلطان قلعه ، شهریار ارگ ، عبدالله خان قلعه ، مسجد خواجه یوسف همدانی ، بایرام علی خان قلعه آمل
نظری بر اشتراکات تاریخی خراسان بزرگ
در عشق‌آباد ، «مرو قدیم» که در سال‌های ۲۰۱ تا ۲۰۳ هجری میزبان قدوم پربرکت حضرت امام رضا (ع) در دوران ولایت عهدی ایشان بود، اکنون با دیواره‌های بجا مانده از آن زمان به محلی برای تجلی ارادت مردم منطقه به خاندان اهل بیت تبدیل شده است.
مقبره خواجه یوسف همدانی
آرامگاه خواجه یوسف همدانی دانشمند و عارف نامدار اسلامی واقع در مجموعه باستانی و تاریخی «مرو قدیم» در جنوب ترکمنستان، هماکنون محل زیارت انبوه زائران محلی و خارجی است.
آرامگاه خواجه یوسف همدانی از مجهزترین مراکز تاریخی و فرهنگی مرو قدیم می‌باشد که در این محل علاوه بر ایجاد منطقه سبز، فعالیت‌های عمرانی و رفاهی، ساخت مسجد بزرگ، سالن غذاخوری حدود ۱۰۰۰ نفری، خوابگاه زائران و سایر امکانات از سوی دولت و خیرین فراهم شده است.
آرامگاه این عارف بزرگ هماکنون در مجموعه بزرگی در مرو قدیم قرار دارد که شامل بناهایی نظیر برج، مکان‌های چله‌نشینی عرفا و مسجدی بزرگ است.
صنایع دستی و سنتی ترکمنستان
صنایع دستی و هنرهای سنتی ملی ترکمن شامل زرگری، قالیبافی، نمدبافی، فلزکاری، صنایع چوب، پوست و چرم، سفالگری، ابریشم بافی و گلدوزی است که در ذیل به اسامی محصولات و تولیدات برخی از آنها اشاره می شود
زرگری – محصولات زرگری سنتی ترکمن عبارتند از : قبه، گل یقه، النگو، مانگلایلیق و … مواد مورد استفاده در زیور آلات سنتی زنان ترکمن غالباً عبارتند از طلا، نقره و عقیق و غیره که از نظر شکل این زیور آلات به سازوبرگ رزم (البته در ابعاد کوچک) شباهت دارد
فرش و تولیدات قالیبافی – تولیدات قالیبافی عبارتند از جوال، انواع توربه، خورجین، قالی و قالیچه، قاپیلیق (پرده مخصوص در اتاق)، آت حالی (فرش مخصوص اسب)، ارلیک (فرش مخصوص زین اسب)، دویه حالی (فرش تزئینی مخصوص شتر که در عروسی مورد استفاده قرار می گیرد)، پلاس و گلیم. مواد مورد استفاده در فرش ترکمن شامل ابریشم، پشم شتر، گوسفند، نخ پنبه و رنگهای طبیعی است. فرش ترکمن از شهرت جهانی برخوردار است
نمدبافی – شامل چکمه های نمدی چوپانی، نمدخانگی، عرق گیر اسب، جل شتر و غیره است
ابریشم بافی – برخی از محصولات ابریشم بافی سنتی ترکمن عبارتند از : پارچه های ابریشمی با رنگهای گوناگون به نام های کتنی، دارایی، سوسانی و چُب بتف، آلاچا، گودری، قارما، قالبیری
پشم بافی : روسریهای دست بافی از پشم شتر و گوسفند نظیر قینگاچ، دویپلی قینگاچ و غیره
گلدوزی – نمونه های گلدوزی سنتی ترکمنی را در لباسهای زنان و مردان ترکمن نظیر کورته، چابیت، و کلاه سنتی «تاخیا» می توان مشاهده کرد و این هنر با نساجی سنتی ترکمنی ارتباط تتگاتنگ دارد
چرم دوزی – تولیدات چرم دوزی سنتی ترکمنی شامل انواع کفش (کووش، چوقوی، چارق، یلکن، چپک)، کلاه، پوستین، پالتو، و یراق اسب است. موارد مورد استفاده در این رشته علاوه برچرم و پوست، عقیق، طلا و نقره و پشم می باشد.
روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ایران و ترکمنستان
در۲۷ اکتبر ۱۹۹۱ بدنبال استقلال ترکمنستان جمهوری اسلامی ایران دومین کشوری بود که استقلال آنرا به رسمیت شناخت و در دی ماه آن سال روابط رسمی دو کشور برقرار و سفارت جمهوری اسلامی ایران در عشق آباد تاسیس شد.. وجود مرزهای طولانی آبی وخاکی مشترکات تاریخی و دینی سبب اراده مقامات دو کشور برای گسترش روابط سیاسی اقتصادی و فرهنگی بوده است بطوری که سطح مبادلات اقتصادی سالانه دو کشور در حدودپنج میلیارد دلار است که عمده آن در بخش خرید گاز توسط ایران است.
جایگاه زبان و ادبیات فارسی
در ترکمنستان زبان فارسی محبوبیت زیادی دارد بطوری که تعداد زبان آموزان فارسی در عشق آباد بیش از ۵۰۰ نفر می باشد . در حال حاضر در دانشگاه مخدوم قلی و دانشکده دولت محمد آزادی نیزکرسی زبان فارسی فعال می باشد .
